|
Egzystencjalizm
Współczesny kierunek filozoficzny,
według którego przedmiotem badań filozofii są indywidualne losy
jednostki ludzkiej, wolnej ("skazanej na wolność") i odpowiedzialnej,
co stwarza poczucie "lęku i beznadziejności istnienia".
Egzystencjalizm istnieje w wersji teistycznej oraz ateistycznej.
W obu przypadkach jego ideą jest przekonanie, że człowiek, jako jedyny
z wszystkich bytów sam, ustawicznie tworzy się tym, czym jest,
dokonując własnych wewnętrznych wyborów, w których wyraża swoją
wolność. Wg. egzystencjalizmu ludzie są na tę wolność wręcz skazani,
jest ona atrybutem człowieczeństwa. Istnienie ludzkie jest zawieszone
między przyszłością, a przeszłością, dlatego towarzyszy mu poczucie
przemijalności, braku, niespełnienia. Wolność wewnętrzna jest ciągle
zagrożona urzeczowieniem i utratą autentyczności. Powoduje to
wewnętrzne rozdarcie i podatność na lęki egzystencjalne, np. przed
osamotnieniem... Twórcą egzystencjalizmu był Kierkegaard. Od niego
została przejęta ogólna koncepcja tej filozofii. Kierkegaard uważał, że
najgłębszej rzeczywistości nie można zdefiniować. Jego filozofia była
zwrócona przeciw heglizmowi. Przed nim jednak filozofowie zajmujący
takie stanowisko lub głoszący tylko pewne jego motywy nigdy nie dotarli
do takich wniosków. Istnieją przynajmniej cztery motywy
egzystencjalizmu:
- Motyw humanizmu – człowiek jako motyw istnienia;
- Motyw infinityzmu – człowiek skończony styka się w życiu z nieskończonością;
- Motyw tragizmu – istnienie człowieka jest wypełnione grozą i troską;
- Motyw pesymizmu – człowieka otacza nicość;
Jeśli nazwiemy egzystencjalistami wszystkich, którzy z egzystencji
człowieka czynili ośrodek filozofii, to byli nimi już Sokrates, św.
Augustyn, Pascal. Egzystencjalizm wielokrotnie łączył się z głównym
torem filozofii. Heidegger nawiązywał do Kanta, a Jaspers uważał Kanta
za największego z filozofów świata.
Wspólne motywy egzystencjalizmu:
- poczucie wiecznej niedoskonałości natury ludzkiej
- poczucie tragicznej samotności człowieka wobec Boga lub ogromu czasu i przestrzeni
- problematyka metafizyczna - dążenie do zbawienia, lub osiągnięcia całkowitej wolności.
Główni przedstawiciele:
- Martin Heidegger
- Karl Jaspers
- Jean-Paul Sartre
- Albert Camus
- Martin Buber
- Gabriel Marcel
- Soren Kierkegaard
|
